شرکت «شیمی آذرجام»، از زیرمجموعه‌های شرکت فرایند (تاسیس: 1369) است که در سال 1383 به‌منظور طراحی، ساخت و نصب انواع پلنت‌های شیمیایی فعالیت خود را آغاز کرد و پس از دو سال، وارد حوزۀ طراحی و ساخت تجهیزات با پوشش‌های فلوروپلیمری شد. ساخت داخلی تجهیزات با پوشش‌های PTFE، PFA، FEP و ECTFE از تولیدات این شرکت است. در حال حاضر، شاخۀ اصلی فعالیت شیمی آذرجام، ساخت تجهیزات صنایع شیمیایی مقاوم در برابر خوردگی به صورت خاص، مثل طراحی و ساخت انواع راکتورهای گلاس‌لایند (پوشش داده شده با شیشه) و تجهیزات با پوشش‌های فلوروپلیمری است.

طراحی و ساخت محصولاتی کاربردی در صنایع پتروشیمی، دارویی و بهداشتی
مهندس مصطفی جنتی، مدیرعامل شرکت شیمی آذرجام، با بیان اینکه تولیدات این شرکت بیشتر در صنایع شیمیایی کاربرد دارد، به تعدادی از محصولات شیمی آذرجام اشاره کرد و گفت: «راکتورها، مخازن ذخیره، مبدل حرارتی، برج، لوله، اتصالات و شیرآلات، لوازم یدکی و جانبی، تماما به‌صورت گلاس لایند بخشی از تولیدات ما در این شرکت هستند.»
او دربارۀ صنایعی که بیشترین میزان همکاری را با شیمی آذرجام دارند اظهار داشت: «در صنایعی که خوردگی شدید وجود دارد، صنایع پتروشیمی، اکثر واحدهای تولید مواد اولیۀ دارو، تولید مواد اولیۀ شوینده‌ها (انواع دترجنت‌ها و شوینده‌ها)، تولید کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات و همچنین تولید انواع اریتیس‌های تصفیۀ آب از محصولات شیمی آذرجام استفاده می‌شود.»
وی دربارۀ مشتریان شاخص این شرکت گفت: «در صنایع پتروشیمی، شرکت‌های پتروشیمی کارون، پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی غدیر، در صنایع مواد اولیۀ دارو، شرکت تولید مواد اولیۀ داروپخش (تماد)، شیمی دارویی داروپخش، شرکت رهاورد، البرز دارو و … و در صنایع مواد اولیۀ شوینده‌ها شرکت گلرنگ، تاژ و… از مشتری‌های خاص ما هستند.»

تحریم تجهیزات، موجب تولید و به‌دنبال آن صادرات شد
مهندس جنتی دربارۀ صادرات محصولات گفت: «به دلیل تحریم، تجهیزات مشابه ما به ایران وارد نمی‌شد. ما توانستیم بعد از چندسال، در داخل آن‌ها را تولید و نیاز کشور را برطرف کنیم. از حدود سه سال پیش هم وارد صادرات شدیم. برخی کشورها که خودشان تولیدکننده هستند، از ما صنایع شیمیایی خریدند؛ مثل هند، ترکیه، کشورهای حاشیۀ دریای خزر از جمله ترکمنستان و … .»
وی با اشاره به اینکه کشورهای محدودی در دنیا سازندۀ چنین تجهیزاتی هستند، ۱۱ کشور را از رقبای خارجی این شرکت معرفی کرد و افزود: «ایران دوازدهمین کشور در تولید تجهیزات صنایع شیمیایی است. کشورهای آمریکا، آلمان، فرانسه، هند، چین، ژاپن، ایتالیا و … به‌صورت سنتی این تجهیزات را می‌سازند.»

تولید تجهیزات مطابق با استانداردهای بین‌المللی
مدیرعامل شرکت شیمی آذرجام دربارۀ مزایای محصولات این شرکت در مقایسه با محصولات مشابه خارجی گفت: «در دنیا برای این تجهیزات طیف گسترده‌ای از قیمت‌ها وجود دارد. یعنی شاید بین کف قیمت تا سقف قیمت این تجهیزات مثلا ۶۰۰ الی ۷۰۰ درصد تفاوت وجود داشته باشد. این قیمت‌ها هم کاملا وابسته به کیفیت هستند. این تجهیزات به شدت آسیب‌پذیرند، بنابراین نگهداری و خدمات پس از فروششان از اهمیت بالایی برخوردار است.» او ادامه داد: «این تجهیزات به خاطر مصارف خاصی که دارند و بحث جدی تحریم‌ها، وارداتشان با مشکل مواجه است. با توجه به این سه موضوع، ما توانسته‌ایم تمام استانداردهای کیفی مربوط به این تجهیزات را به دست آوریم و کاملا مطابق با استانداردهای بین‌المللی ساخت انجام می‌شود. بنابراین کیفیت ما به مراتب بهتر از نمونه‌های وارداتی چینی و هندی است.»
مهندس جنتی افزود: «نکتۀ بعدی این است که به‌خاطر مزایایی که در کشور ما از نظر انرژی ارزان‌تر و نیروی کار ارزان‌تر وجود دارد، قیمت ما در برابر کیفیت، قیمت رقابتی و مناسبی است. کشورهایی که هم‌کیفیت ما تولید می‌کنند، قیمت‌هایشان حداقل دو برابر ماست. موضوع بعد، در دسترس بودن این فناوری در داخل کشور است. وقتی شرکتی مثلا راکتورهای گلاس لایند دارد و نیازمند خدمات پس از فروش یا پوشش‌دهی مجدد در صورت آسیب تجهیزاتش است، فقط با ۵۰ درصد هزینۀ یک راکتور نو، می‌تواند آن تجهیز مستعمل و آسیب‌دیده‌اش را دوباره داشته باشد. این به خاطر همین است که در نزدیکی آن‌ها این فناوری وجود دارد و اگر نبود، دیگر امکان ارسال این تجهیزات برای تعمیر و خدمات پس از ساخت اولیه ممکن نبود.»

وقتی سرمایه‌گذاری در کشور دچار تزلزل می‌شود، تولیدکننده‌های کالاهای سرمایه‌ای برای کارخانه‌جات آسیب می‌بینند
این مدیرعامل دربارۀ محصول تازۀ شرکت شیمی آذرجام گفت: «محصول تازه‌مان در زنجیرۀ تامین مواد اولیۀ تجهیزات است. یکی از مهم‌ترین مواد اولیه برای تولید اینها خود آن ترکیب شیشه‌ای است که داخل این راکتورها استفاده می‌شود. ما توانستیم این مواد اولیه را که قبلا وارداتی بود، در مجموعۀ خودمان تولید کنیم و می‌توان گفت در تولید راکتورهای گلاس لایند (حتی تامین مواد اولیه) صددرصد از واردات بی‌نیاز شده‌ایم و نیاز ما در داخل قابل ساخت است.»
مهندس جنتی دربارۀ مسائل و مشکلات تولید داخلی گفت: «تمام چیزهایی که دیگران با آن درگیرند، گریبان‌گیر ما نیز هست. البته بیشتر آسیب‌هایی که ما می‌بینیم از ناحیۀ بازار هدف ماست. یعنی وقتی سرمایه‌گذاری در کشور دچار تزلزل می‌شود، ما که تولیدکننده‌های کالاهای سرمایه‌ای برای کارخانه‌جات هستیم، به مراتب دچار آسیب می‌شویم. وقتی شرایط سرما‌یه‌گذاری در کشور ضعیف می‌شود، ما که دستگاه‌ساز هستیم و کارخانه‌جات از ما خرید می‌کنند تا بتوانند تولید داشته باشند، زودتر از بقیه آسیب می‌بینیم.» او ادامه داد: «هر چقدر تولید بیشتر تقویت شود، ما بیشتر می‌توانیم به تولید کشور کمک و از آن حمایت بکنیم. مثلا در حوزۀ مواد اولیۀ دارو، وقتی ارز کم شد و ورود دارو سخت شد، شرکت‌های مواد اولیۀ دارو شروع به سرمایه‌گذاری کردند تا بتوانند این مسئله را پوشش بدهند و ما هم توانستیم بیشتر کمک کنیم و خدمات بهتری ارائه دهیم.»
گفتنی است که شرکت شیمی آذرجام در زمینۀ طراحی و ساخت انواع تجهیزات و انتخاب انواع پوشش‌های مقاوم به خوردگی در خطوط تولید صنایع و محیط‌های مختلف شیمیایی و همچنین انواع روش‌های پیشرفتۀ بازرسی فنی و تست‌های غیرمخرب از تجهیزات گلاس‌لایند و فلوروپلیمرلایند، به صنایع مربوطه، مشاورۀ فنی مهندسی می‌دهد.

این گزارش در بهار ۱۴۰۰ به سفارش معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری (برنامۀ توسعۀ صنعت ماشین‌سازی) تهیه شده است.